Bij ALS worden de spieren in de mond en keel aangetast. Eten en drinken kunnen problemen geven, wat kan leiden tot voedingstekorten en ondervoeding. Wanneer eten of drinken moeilijker gaat of wanneer u gewicht verliest, neemt u best contact op met een diëtist voor advies en tips.

Tips voor tijdens de maaltijd

• Zorg voor een ontspannen sfeer aan tafel.
• Ga rechtop zitten in een stevige stoel.
• Neem kleine hapjes en slokjes.
• Praat niet tijdens het eten.
• Wanneer eten vermoeiend is, neem dan meerdere kleine en lichte maaltijden per dag.
• Blijf na het eten nog een tijdje rechtop zitten om het eten te laten zakken.

Aanpassen consistentie

Een halfvaste voeding wordt in veel gevallen als het gemakkelijkste ervaren. Kleine aanpassingen zoals bijvoorbeeld vlees fijn snijden zijn vaak al voldoende. De gebruikelijke maaltijden kunnen ook gemixt worden tot een puree. Voeding die te lopend is kan u indikken met bloem of maïzena. Vloeibare voeding zoals soep of dranken kunnen ingedikt worden met speciale indikkingsmiddelen, verkrijgbaar in de apotheek. Hieronder enkele tips.

Broodmaaltijd:

• Snijd de korsten van uw brood. Smeer eventueel een dikke laag boter en gebruik smeerbaar beleg, zoals paté, smeerkaas, vlees- of vissalades, choco, confituur,….
• Kies voor zachte broodsoorten zoals sandwiches of vervang brood eens door omelet, roerei, pannenkoeken, verloren brood, broodpudding, ….
• In plaats van brood kan u ook yoghurt of pudding eten of u kan zelf een pap maken. Mix grove graansoorten zoals havermout eventueel fijn met een staafmixer.  
• Sop brood in de melk of de koffie of maak een broodpap (koffie weken in warme melk met en suiker en boter toevoegen).
• Probeer ook eens drinkyoghurt of maak zelf een milkshake (melk, roomijs en eventueel fruit) of een smoothie (fruit of fruitsap mixen met volle yoghurt en/of room).  

Warme maaltijd

• Laat warme gerechten eventueel afkoelen tot kamertemperatuur.
• Kies voor zachte vlees- en vissoorten. Vette vleessoorten zijn vaak zachter (hamburger, worst). Suddergerechten zoals stoofvlees zijn zacht en smeuïg en zullen makkelijker naar binnen glijden.
• Bak vlees of vis niet te hard aan. Let op met draderig en gepaneerd vlees. Dit is vaak hard en moeilijker om te slikken. Let op met graten bij vis.
• Vlees en vis kunnen ook vervangen worden door eieren, vegetarische producten of melkproducten.
• Pastagerechten met saus zijn zacht en glad en glijden makkelijk naar binnen.
• Kook groenten goed gaar. Snijd vezelige groenten zoals erwten, champignons, asperges en bleekselder goed fijn of eet ze met veel saus. Zachte groenten zijn bijvoorbeeld bloemkool, broccoli, sperziebonen, koolsoorten, wortel, spinazie….
• Stoof groenten aan in boter of bereid in een saus.
• Vervang groenten eens door een fruitmoes, gestoofd fruit of fruit op blik.
• Mix aardappelen niet fijn met een staafmixer. Hierdoor wordt de puree ‘lijmerig’. Prak ze liever fijn en voeg extra boter, room en een ei toe.
• Wanneer groenten, vlees en aardappelen samen gemixt worden, kan u een onsmakelijke brei bekomen. Door alles apart te mixen en te serveren krijgt u een kleurrijk bord.
• Vermijd scherpe kruiden en sterk gezouten voedsel.

Dranken

• Vermijd koolzuurhoudende en sterk alcoholische dranken.
• Laat warme dranken afkoelen tot kamertemperatuur.
• Dik vloeistoffen eventueel in met een indikkingmiddel, verkrijgbaar in de apotheek.

Tussendoortjes

• Vermijd tussendoortjes die kruimelen zoals cake of koekjes.
• Kies voor volle yoghurt, pudding, pap, chocomousse, tiramisu, roomijs, sorbet….
• Probeer ook eens een (kant- en klare)milkshake of smoothie.
• Kies voor fruit op blik, fruitmoes of zacht fruit zoals banaan, mango, kiwi, meloen, steenvruchten, aardbei, kiwi,…. Fruit kan ook geraspt of geperst worden. Probeer ook eens een fruitpap.
• Neem eens een plakje zacht beleg (zachte vleeswaren, kaas,..) of blokjes (smeer)kaas, kruidenkaas, paté,… .

Dieetpreparaten

Wanneer u via de gewone maaltijden onvoldoende energie en voedingsstoffen binnen krijgt, kan u dieetpreparaten gebruiken. Raadpleeg uw diëtist of apotheker voor meer informatie. Deze producten zijn enkel verkrijgbaar in de apotheek en bestaan onder vorm van:

• energierijke poeders (eiwitten of koolhydraten) die u aan gerechten kan toevoegen.
• medische voeding (dranken, pudding, mousses) die veel calorieën en voedingsstoffen aanbrengen in een klein volume.

Dieetpreparaten kunnen een aanvulling zijn op uw maaltijden of u kan ze gebruiken als volwaardige vervanging van de normale voeding. Bij gevaarlijke slikproblemen kan er eventueel overgegaan worden op sondevoeding.

Constipatie

Constipatie is een vaak voorkomende kwaal bij ALS. Dit kan het gevolg zijn van bepaalde medicatie minder beweging, minder drinken (door slikproblemen) en/of minder vezels in de voeding. Volgende adviezen kunnen helpen:

• Drink voldoende. Vloeistoffen kunnen eventueel ingedikt worden. Kies voor voeding die veel vocht bevat zoals pudding, yoghurt of sorbet.
• Kies voor vezelrijke voeding zoals volkoren brood, volkoren pasta, aardappelen, peulvruchten, groenten, vers en gedroogd fruit,… . Overleg met een diëtist welke voeding wel of niet geschikt is voor u.
• Voeg zemelen of lijnzaad toe aan yoghurt, pudding, soep, fruitsappen,….

In de apotheek zijn speciale vezelpreparaten verkrijgbaar. Overleg steeds met uw arts of diëtist vooraleer deze te gebruiken.

Speeksel –en slijmvorming

Doordat u minder slikt, kan u een overmaat aan speeksel produceren. Er bestaan geneesmiddelen die de speekselproductie afremmen. Spreek hierover met uw arts. Enkele tips kunnen klachten verminderen:

• Vooral melkproducten (melk, pudding, pap) werken slijmvorming in de hand. Zure melkproducten zoals yoghurt of karnemelk geven minder klachten. als u last heeft van slijmvorming, spoel dan steeds uw mond na alles wat u eet en drinkt. Friszure dranken zoals fruitsap of water met citroen kunnen slijmoplossend werken.
• Vermijd bij speekselverlies zure dranken (sinaasappelsap of citroensap) en zure voedingsmiddelen (vruchtenpuree). Voeg eventueel wat room toe aan zure voedingsmiddelen.
• Vermijd scherpe kruiden.